"Вино запрещено, но есть четыре «но»:
Смотря кто, с кем, когда и в меру ль пьет вино.
При соблюдении сих четырех условий
Всем здравомыслящим вино разрешено. "
"Все, что видим мы, — видимость только одна.
Далеко от поверхности мира до дна.
Полагай несущественным явное в мире,
Ибо тайная сущность вещей — не видна. "
"Выше всех поучений и правил, как правильно жить,
Две основы достоинства я предпочел утвердить:
Лучше вовсе не есть ничего, чем есть что попало;
Лучше быть в одиночестве, чем с кем попало дружить. "
"Если б мне всемогущество было дано -
Я бы небо такое низринул давно
И воздвиг бы другое, разумное небо
Чтобы только достойных любило оно. "
"Меняем реки, страны, города...
Иные двери... Новые года...
А никуда нам от себя не деться,
А если деться — только в никуда. "
"Мужи, чьей мудростью был этот мир пленен,
В которых светочей познанья видел он,
Дороги не нашли из этой ночи темной,
Посуесловили и погрузились в сон. "
"Мы — послушные куклы в руках у творца!
Это сказано мною не ради словца.
Нас по сцене всевышний на ниточках водит
И пихает в сундук, доведя до конца. "
"Вот лицо мое — словно прекрасный тюльпан,
Вот мой стройный, как ствол кипарисовый, стан.
Одного, сотворенный из праха, не знаю:
Для чего этот облик мне скульптором дан? "
"«Ад и рай — в небесах», — утверждают ханжи.
Я, в себя заглянув, убедился во лжи:
Ад и рай — не круги во дворце мирозданья,
Ад и рай — это две половины души. "
"Быть лучше одному, чем вместе с кем попало. "
"В божий храм не пускайте меня на порог.
Я — безбожник. Таким сотворил меня бог.
Я подобен блуднице, чья вера — порок.
Рады б грешники в рай — да не знают дорог. "
"В этой тленной Вселенной в положенный срок
Превращаются в прах человек и цветок,
Кабы прах испарялся у нас из под ног -
С неба лился б на землю кровавый поток. "
"В этом мире неверном не будь дураком:
Полагаться не вздумай на тех, кто кругом.
Трезвым оком взгляни на ближайшего друга -
Друг, возможно, окажется злейшим врагом. "
"Растить в душе побег уныния — преступление. "
"Те, что украсили познанья небосклон,
Взойдя светилами для мира и времен,
Не расточили тьму глубокой этой ночи,
Сказали сказку нам и погрузились в сон. "
"Ты — рудник, коль на поиск рубина идешь,
Ты — любим, коль надеждой свиданья живешь.
Вникни в суть этих слов — и нехитрых, и мудрых:
Все, что ищешь, в себе непременно найдешь! "
"Ты не очень-то щедр, всемогущий творец:
Сколько в мире тобою разбитых сердец!
Губ рубиновых, мускусных локонов сколько
Ты, как скряга, упрятал в бездонный ларец! "
"Ты формы отлива людей сотворил издавна.
Что ж наша природа различных изъянов полна?
Коль форма из глины прекрасна, зачем разбивать,
А если плоха эта форма, чья в том вина? "
"Ты, всевышний, по-моему, жаден и стар.
Ты наносишь рабу за ударом удар.
Рай — награда безгрешным за их послушанье.
Дал бы что-нибудь мне не в награду, а в дар! "
"Напрасно ты винишь в непостоянстве рок.
Что не внакладе ты, тебе и невдомек.
Когда б он в милостях своих был постоянен,
Ты б очереди ждать своей до смерти мог.
Судьба, провидение, фортуна "
"Не жалуйся на боль — вот лучшее лекарство. "
"Лучше кости глодать, чем прельститься сластями за столом у мерзавцев, имеющих власть. "
"Если пост я нарушу для плотских утех -
Не подумай, что я нечестивее всех.
Просто постные дни — словно черные ночи,
А ночами грешить, как известно не грех. "
"И с другом и с врагом ты должен быть хорош!
Кто по натуре добр, в том злобы не найдешь.
Обидишь друга — наживешь врага ты
Врага обнимешь — друга наживешь. "
"Не завидуй тому, кто сильней и богат.
3а рассветом всегда наступает закат.
С этой жизнью короткою, равною вздоху,
Обращайся, как с данной тебе напрокат. "
"Нищим дервишем ставши — достигнешь высот.
Сердце в кровь изодравши — достигнешь высот.
Прочь, пустые мечты о великих свершеньях!
Лишь с собой совладавши — достигнешь высот! "
"Отчего всемогущий творец наших тел
Даровать нам бессмертия не захотел?
Если мы совершенны — зачем умираем?
Если несовершенны — то кто бракодел? "
Taniqli oʻzbek shoiri, davlat arbobi, oʻzbekxonlar sulolasining
asoschisi, «hazrati imomuz-zamon xalifatur-rahmon» (zamona imomi va
xalifasi) unvoniga erishgan.
Taniqli shoir, davlat arbobi, tasavvuf adabiyotining namoyandasi.
Buxoroda tugʻilgan, Shayboniyxonning jiyani. Buxoro xoni sifatida
(1533—1539) mamlakatda obodonchilik va madaniy-maʼrifiy ishlarni
yuksaltirgan.
Mashhur adib, tarixchi olim va davlat arbobi, turkiy xalqlar
shajarasining yaratuvchilaridan. Abulgʻozi Bahodirxon Xiva xoni
Arabmuhammad oilasida (1603) tugʻildi. Oʻn uch yoshligidan (1616)
boshlab, toj-taxt uchun kurashlarda ishtirok etgan. Abulgʻozi 1644 yilda
Xorazm taxtini egallaydi, 20 yil hukmronlik qiladi, 1644 yil aprelda
vafot etadi.
Yirik oʻzbek adibi, tasavvuf adabiyotining namoyandasi.
Samarqandning Minglar qishlogʻida (1644) tugʻilgan. Oʻn yoshlarida
Buxoroga oʻqishga boradi, 25 yoshida Buxoro bojxonasida bojgir boʻlib
ishlaydi. Keyinroq Shayx Navroʻz qoʻlida 12 yil tahsil oladi. 1721 yilda
Surxondaryo Vaxshivorda vafot etadi. Qabri oʻsha yerda.
Ulugʻ oʻzbek shoiri, tasavvuf adabiyotining yetuk namoyandasi
Boborahim Mashrab Mulla Vali oilasida (1653) dunyoga kelgan. Mullo Bozor
Oxund qoʻlida oʻqiydi. 1665 yilda Qashqarga Ofoq Xoʻja huzuriga borib
bilimini yanada chuqurlashtiradi. 1673 yildan boshlab umrining
oxirigacha qalandarlarcha hayot kechiradi. Balx hokimi Mahmud Qatagʻon
tomonidan (1711) dorga osiladi.
Taniqli oʻzbek shoiri, liro-epik sheʼriyat tarraqqiyotida alohida
oʻringa ega. Xorazm (1701)da tugʻildi. Ijodiy merosidan lirik sheʼrlari
va «Husnu Dil» dostoni yetib kelgan. Sheʼrlari «Gʻazaliyot va
muxammasoti Nishotiy», «Bayozi mutafarriqa», «Bayozi majmuai ash`or»
kabi manbalarda jamlangan. Muhammad Yusuf Chokar tomonidan koʻchirilgan
devoni (1903) OʻR FA ShI da (inv.1197, 7013,1117, 1027, 7054) saqlanadi.
Isteʼdodli shoir, tasavvuf adabiyotining yirik namoyandasi.
Xoʻjanazar Gʻoyibnazar oʻgʻli Chimyonda (1704) tugʻilgan. Nasl-nasabi
oʻshlik boʻlib, otasi Gʻoyibnazar Sharq olamida mashhur qashqarlik Ofoq
Xojaning muridi boʻlgan. Huvaydo dastlab Chimyonda, keyin Qoʻqon
madrasalarida tahsil oldi. Chimyonda (1780) vafot etgan, qabri oʻsha
yerda.
Isteʼdodli adib, dostonchilik taraqqiyotida alohida oʻringa ega.
Xivada tugʻilgan, Xiva va Buxoro madrasalarida taʼlim olgan. Munis va
Ogaxiyning «Firdavsul-iqbol», Bayoniyning «Shajarayi Xorazmshohiy»
asarlarida fikrlar bor.
Yirik oʻzbek shoiri, tarixnavis, davlat arbobi Shermuhammad Munis
Xiva yaqinidagi Qiyt qishlogʻida Avazbiy mirob oilasida (1778) tugʻildi.
1800 yilda otasi va ogʻa-inilari vafot etadi. Xorazmda Avazbiy inoq, va
uning oʻgʻli Eltuzarxon davrida yashadi, saroyda bosh mirob vazifasini
bajardi. Munis «Firdavsul-iqbol» nomli tarixiy asarini Eltuzarxonning
taklifi bilan yozishni boshlaydi. Unda qadimiy tarixdan boshlab 1813
yilgacha boʻlgan voqealarni yozib qoldiradi. Asarni Ogahiy yakunlaydi.
Munis 51 yoshida vabo kasalidan vafot etadi.
Atoqli shoira, oʻzbek shoirlari murabbiysi Jahonotin Uvaysiy
Margʻilonda tugʻilgan. Otasi Siddiq bobo ikki tilda sheʼrlar yozgan.
Onasi Chinnibibi otinoyi boʻlib, akasi Oxunjon hofiz sifatida mashhur
edi. Uvaysiyni Hojixon ismli kosibga uzatishgan, biroq shaxsiy hayoti
quvonchli kechmagan. U Nodira bilan hamdardlikda Qoʻqonda xon saroyida
yashay boshlaydi. 65 yoshligida Margʻilonda vafot etadi.
Yirik oʻzbek shoiri, adabiy maktab asoschisi, tarixnavis va davlat
arbobi. Amirsaid Muhammad Umarxon Qoʻqonda tugʻilgan, Qoʻqon xoni
Olimxonning ukasi. Davlat arbobi sifatida Margʻilon hokimi (1807—1810),
Qoʻqon xoni (1810-22) boʻlgan. 1808 yilda Andijon hokimi
Rahmonqulibiyning qizi Mohlaroyim (Nodira) ga uylangan. «Devon» tartib
bergan, «Umarnoma» dostonining muallifi. Asarlari turli bayozlarda ham
eʼlon qilingan, uning torshirigʻi bilan «Muhabbatnoma» majmuasi tartib
berilib, Usmonli xalifasi Maxmud II ga tortiq qilingan.
Taniqli shoira, davlat arbobi. Asl ismi Mohlaroyim, Andijon hokimi
Rahmonqulibiy oilasida dunyoga keldi. 1808 yilda oʻsha paytda Margʻilon
hokimi boʻlgan Amir Umarxonga turmushga chiqadi. 1810 yilda akasi
Olimxon oʻrniga taxtga chiqqan Umarxon bilan Qoʻqonga keladi. 1822 yil
Umarxonning fojeali vafotidan soʻng oʻgʻli Maʼdalixon bilan birga Qoʻqon
xonligini boshqaradi. Madrasa, masjid, karvonsaroylar qurdiradi. Ilm
ahliga rahnamolik, faqirlarga homiylik qiladi. 1842 yil Buxoro xoni Amir
Nasrulloh tomonidan qatl etiladi.
Taniqli oʻzbek adibi, oʻzbek adabiyotida satirik maktab
yaratuvchilaridan biri. Oʻratepada (ayrim manbalarda Namangan
viloyatida) tugʻilgan, hayot yillari nomaʼlum. Turk va fors tillarida
asarlar bitgan. «Zarbulmasal» asari Umarxonning torshirigʻi bilan
yozilgan. U haqda Fazliyning «Majmuai shoiron», Vozehning
«Tuhfatul-ahbob», Avazmuhammad Attorning «Tarixi jahonnoma» asarlarida
maʼlumot bor.
Ulugʻ oʻzbek shoiri, tarixnavis, tarjima maktabining asoschisi va
davlat arbobi Muhammad Rizo Ogahiy Xiva yaqinidagi Qiyot qishlogʻida
Erniyozbek mirob oilasida (1809) tugʻildi. Uch yoshligida otasi oʻlib,
amakisi Munis tarbiyasida qoldi. 1829 yilda Munis vafotidan keyin Ogahiy
bosh miroblik vazifasiga tayinlandi. 1857 yilda miroblikdan isteʼfo
beradi. Qolgan umrini ijodga bagʻishlaydi. 1874 yilda 65 yoshida vafot
etadi.
Muhyi Qoʻqon adabiy muhitiga mansub shoir boʻlib, ikki tilda ijod
qilgan. Sheʼrlari turli mavzularda. Asosan ishq, tarkidunyochilik va
xilvatnishinlik kayfiyatida.
Zavqiy lirik shoir. Shoir ijodida muhabbat lirikasi asosiy oʻrin
egallaydi. Zavqiyning «Kelmasa kelmasun netay?» radifli gʻazali oʻzbek
mumtoz adabiyotining goʻzal anʼanalarini davom ettirib yozilgan asar
hisoblanadi.
Zokirjon Xolmuhammad oʻgʻli Furqat — milliy uygʻonish davri oʻzbek
adabiyotining zabardast vakillaridan biri. U shoir va adib,
adabiyotshunos va muarrix, elshunos va mutarjim sifatida oʻzidan boy
maʼnaviy meros qoldirdi. Shuningdek, Furqat zamonasining mashhur
xattotlaridan edi.
Ishoqxon Ibrat 19 asr ikkinchi yarmi va 20 asr boshlarida yashab
ijod etgan maʼrifatparvar shoir, publitsist, tarixshunos, tilshunos,
olim, sayyoh, ilk oʻzbek matbaachilaridan.
Oʻzbek mumtoz adabiyotining isteʼdodli vakillaridan biri. Xorazm
yaqinidagi Qamishli qishlogʻida tugʻilgan. Oltin Oʻrda davlatining
poytaxti Saroy shahrida yashagan, hayotining soʻnggi yillarini Misrda
oʻtkazgan va u yerda vafot etgan.
Lutfiy
15 asr oʻzbek
sheʼriyati takomilida oʻziga xos oʻringa ega, katta isteʼdod sohibi,
«Malikul-kalom» (Navoiy), tuyuq janrining ustasi.
Xorazmiy
Isteʼdodli shoir, temuriylar davri adabiyotining yirik namoyandasi.
Xorazmiy — shoirning adabiy taxallusi, ismi va hayoti voqealari maʼlum
emas. Birgina asari «Muhabbatnoma» (1353) Sirdaryo boʻylarida yozilgan
va Oltin Oʻrda hukmdorlaridan Muhammad Xoʻjabek (Oltin Oʻrda xoni
Jonibekning oʻgʻli)ga bagʻishlangan.
Husayniy (Husayn Boyqaro)
Taniqli shoir va davlat arbobi. Hirot yaqinida tugʻilgan. 1469 yildan
umrining oxirigacha Xuroson podshohi. Uning hukmdorligi yillarida
iqtisodiy va madaniy hayot yaxshilangan. Navoiyning maktabdosh doʻsti va
homiysi.
Alisher Navoiy
Ulugʻ oʻzbek shoiri,
mutafakkiri va davlat arbobi. Gʻarbda chigʻatoy adabiyotining buyuk
vakili deb qaraladi, sharqda «nizomi millati va d-din» (din va
millatning nizomi) unvoni bilan ulugʻlanadi.
Zahiriddin Muhammad Bobur
Ulugʻ oʻzbek shoiri, mutafakkir, tarixchi va davlat arbobi; markazlashgan davlat va boburiylar saltanati asoschisi.
Atoyi
Mumtoz sheʼriyatda gʻazal janrining taraqqiyotiga hissa qoʻshgan shoir.
Balx shahrida yashagan, yassaviylik tariqati shayxlaridan Ismoil
otaning oʻgʻli. Mirzo Ulugʻbek saroyga bir qancha shoir va olimlarni
taklif etganda, ular orasida Atoyi ham bor edi.
Sakkokiy
15 asr sheʼriyatining isteʼdodli vakillaridan biri. Mumtoz adabiyot
taraqqiyotida gʻazalgoʻy va qasidanavis shoir sifatida mashhur.
Movaraunnahrda tugʻilgan, hayotining asosiy qismini Samarqandda Shohruh
Mirzo va Ulugʻbek saroyida oʻtkazgan.
Gadoiy
Oʻzbek
mumtoz sheʼriyatining taniqli namoyandasi, 1403-04 yillarda
tugʻilganligi taxmin qilinadi. Temuriylar xonadonining vakillaridan
biri.
On a dark desert highway, cool wind in my hair
Warm smell of colitas, rising up through the air
Up ahead in the distance, I saw a shimmering light
My head grew heavy and my sight grew dimmer
I had to stop for the night
Qorong'u kechada sahro yo'lida,
Sochimni izg'irin shamol to'zg'itar.
Uzoqdan jalb etib yo'lovchilarni,
Kolita hidini har yon taratar.
Uzoqdan ko'zimga tashlandi chiroq,
Tanimda madorim aslo qolmadi.
Dam olmoq uchun men ushbu makonga,
Kirmasdan yo'limda ketsam bo'lmadi.
There she stood in the doorway;
I heard the mission bell
And I was thinking to myself,
This could be Heaven or this could be Hell
Then she lit up a candle and she showed me the way
There were voices down the corridor,
I thought I heard them say…
Qiz jilmayib turardi eshik yonida,
Go'yoki yetkazmoq istar bir xabar.
Bir tilsim oldida o'ylarga toldim:
"Bu jannatmikin, yo do'zaxiy xatar?"
Qo'liga ohista oldi shamdonni,
So'ngra yo'l ko'rsatib ichkari kirdi.
Yo'lakcha ichidan har xil tarafdan,
Sirli va sharpali ovozlar keldi...
Welcome to the Hotel California
Such a lovely place (such a lovely face)
Plenty of room at the Hotel California
Any time of year, you can find it here
Xush kelibsiz California,
Nomli mo'jaz mehmonxonaga.
Yilning har kun, har oy, faslida,
Bo'sh joy bordir - mashhur dunyoga.
Her mind is Tiffany-twisted, she got the Mercedes Benz
She got a lot of pretty, pretty boys, that she calls friends
How they dance in the courtyard, sweet summer sweat
Some dance to remember, some dance to forget
Qizning xayollari boylikka to'la,
Qo'lida Mercedes Benzning kaliti.
Atrofi navqiron yigitga to'la,
Ularni doimo do'st deb ataydi.
Dahlizda quvonib raqsga tushar,
Qaynoq saratonning ehtirosida.
Raqsning ba'zisi xayoldan chiqar,
Ba'zisi qoladi xotirasida.
So I called up the Captain,
"Please bring me my wine"
He said, "We haven't had that spirit here
since nineteen sixty-nine"
And still those voices are calling from far away,
Wake you up in the middle of the night
Just to hear them say…
Xizmatkorni yonimga chorlab,
Buyurdim, vinoni olib kelishin.
U aytdi, ming to'qqiz yuz oltmish to'qqizdan,
Bu shodlik yana bir paydo bo'lishin.
U ovoz hamonki olis-olisdan,
Chorlaydi tinmayin mudom o'ziga.
Hattoki yarim tun o'rnimdan turib,
Men quloq tutaman o'shal ovozga...
Welcome to the Hotel California
Such a lovely place (such a lovely face)
They livin' it up at the Hotel California
What a nice surprise, bring your alibis
Xush kelibsiz California,
Nomli mo'jaz mehmonxonaga.
Ushbu makon to'ldirar sizni,
Siz kutmagan go'zal sovg'aga.
Mirrors on the celing,
The pink champagne on ice
And she said, "We are all just prisoners here,
of our own device"
And in the master's chambers,
They gathered for the feast
They stab it with their steely knives,
But they just can't kill the beast
Shiftlar oyinavand qilib bezalgan,
Pushtirang shampane muzning ustida.
Qiz dedi: Biz bu yer asirlarimiz,
O'zimiz tanlagan qaror dastidan.
Keldilar ustaning xos xonasiga,
Bayramni o'tkazmoq bo'ldilar birga.
O'tkir xanjarlarin sanchdilar har yon,
Lekin harakatlar ketdi bekorga.
Last thing I remember, I was
Running for the door
I had to find the passage back
To the place I was before
"Relax", said the night man,
We are programmed to receive,
You can check out any time you like,
But you can never leave!
Oxirgi narsa hamon yodimda,
Eshikka talpinib yugurgan edim.
Men avval muhayyo bo'lgan makonga,
Eltguvchi yo'lakni qidirgan edim.
Dam oling, - so'yladi tunning odami,
Biz olib qolishga mo'ljallanganmiz.
Urining, lek ro'yo bo'lmas hech qachon,
Bu yerdan ketishga intilganingiz.
Erta bilan turaman, nahori nashta-yo, nahori nashta,
O'ng qo'limda ignayu, tizzamda kashta-yo, tizzamda kashta.
Borib ayting o'sha qalami qoshga-yo, qalami qoshga,
Ho, boraveradi-kelaveradi, va'dasi boshqa-yo, va'dasi boshqa.
Ey nozli yorim, ko'zi xumorim,
Mehr bilan menga qarang, vafoli yorim-o, vafoli yorim.
O'yinga tushgan ukamning nozi chiroyli-ga, nozi chiroyli,
O'ng yuziga yarashgan holi chiroyli-ga, holi chiroyli.
O'ng yuziga yarashgan holi bo'lsachi-yo, holi bo'lsachi,
Ho, savlatiga yarashgan yori bo'lsachi-yo, yori bo'lsachi.
Ey nozli yorim, ko'zi xumorim,
Mehr bilan menga qarang, vafoli yorim-o, vafoli yorim.
Xurshid
Davron 1952 yilning 20 yanvarida Samarqand shahri yaqinidagi Chordara
qishlog'ida tavallud topgan. Toshkеnt universitetining jurnalistika
fakultetini tugatgan (1969). Uzoq yillar nashriyot sohasida, Ma'naviyat
va ma'rifat markazida faoliyat yuritgan. 1996 yildan O'zbеkiston Milliy
teleradiokompaniyasida ishlab kelmoqda.
Dastlabki shе'rlar
to'plami - 'Qadrdon quyosh' (1979), 'Shahardagi olma daraxti' (1979).
Keyinchalik 'Tungi bog'lar' (1981), 'Uchib boraman qushlar bilan'
(1983), 'To'marisning ko'zlari' (1984), 'Bolalikning ovozi' (1986),
'Qaqnus' (1987) va 'Bahordan bir kun oldin' (1997) kabi she'riy
to'plamlari nashr etilgan.
Xurshid Davron 90-yillarda shе'riyatdan ko'ra nasriy janrlarda samarali
ijod qildi. U o'tmishda yashagan unutilmas tarixiy siymolar hayoti va
faoliyati bilan qiziqib, ular haqidagi mo'tabar qo'lyozma manbalar
bilan tanishdi. Bu qiziqish natijasida 'Bibixonim qissasi yoki
tugamagan doston' (1990), 'Samarqand xayoli' (1989), 'Sohibqiron
nabirasi' (1995), 'Shahidlar shohi yoki Shayx Kubro tushlari' (1998)
kabi tarixiy-ma'rifiy qissa va 'Alg'ul' (1995), 'Sog'inch' (1996)
pyesalarini yaratdi. Xurshid Davron bu asarlari bilan 90-yillarda
O'zbеkistonda tarixiy o'tmishga bo'lgan munosabatning yana ham qizg'in
tus olishiga munosib hissa qo'shdi.
Adib ayni paytda Samarqandda bo'lib o'tgan Amir Tеmurning 660,
Ulug'bеkning 600 yilligiga, Parijda YUNESKO qarorgohida, 'Odеon'
tеatrida namoyish etilgan Buxoro va Xivaning 2500 yilligiga bag'ishlab
o'tkazilgan tеatrlashtirilgan tomoshalar va 21 qismli 'Tеmurnoma', 2
qismli 'Buxoroyi Sharif' videofilmlari ssеnariylari muallifi.
Sharq va G'arb shoirlarining asarlaridan iborat 'Qirq bir oshiq
daftari' (1989) va yapon shoirlarining shе'rlaridan tarkib topgan
'Dеngiz yaproqlari' (1988) to'plamlarini o'zbеk tiliga tarjima qilgan.
All Users: 993
At This Month: 0
At This Week: 0
Yesterday: 0 
Today: 0
Boys/Man: 985
Girls/Women: 5 ![O'zbek Xalq Laparlaridan [Erta Bilan Turaman]](/MoonLight.jpg)
